Jedną z najważniejszych zasad dochodzenia roszczeń odszkodowawczych jest wystąpienie na drogę sądową w odpowiednim terminie, by nie dopuścić do przedawnienia. Problematyka przedawnienia dotyczy również roszczeń o naprawienie szkód górniczych, jak również ubiegania się o zwrot kosztów dokonanych koniecznych zabezpieczeń przed szkodami górniczymi. Pamiętać jednak należy, że terminy przedawnienia obu roszczeń są różne. W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić ile wynosi i od jakiego zdarzenia należy liczyć termin przedawnienia roszczeń dotyczących zwrotu kosztów zabezpieczeń.
Wstęp
Przed przystąpieniem do omawiania szczegółów zagadnienia dotyczącego terminu przedawnienia roszczeń o zwrot kosztów zabezpieczeń warto wspomnieć, że w przypadku dochodzenia odszkodowania za szkody pochodzenia górniczego kwestia przedawniania jest uregulowana bezpośrednio w ustawie Prawo geologiczne i górnicze z 9 czerwca 2011 r. (p.g.g.) Zgodnie z art. 149 ww. ustawy roszczenie o naprawienie szkód górniczych przedawniają się z upływem 5 lat od dnia dowiedzenia się o szkodzie.
Ustawodawca uregulował również wprost, że termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg w momencie dowiedzenia się o szkodzie. W praktyce jest to moment, w którym poszkodowany mógł zauważyć szkodę w swojej nieruchomości.
A jak wygląda sprawa w przypadku zwrotu kosztów zabezpieczeń?
W przypadku terminu przedawnienia roszczeń dotyczącego zwrotu kosztów zabezpieczeń przed szkodami górniczymi sprawa nie jest już tak oczywista i prosta jakby się mogło wydawać.
Wspomnieć należy, że art. 150 (p.g.g.) wskazuje, że przepisy o naprawieniu szkód wywołanych ruchem zakładu górniczego stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom. W tym miejscu wyjaśnić należy, że przez zwrot ,,odpowiednie stosowanie” rozumie się zastosowanie konkretnych przepisów z uwzględnieniem ewentualnych różnić pomiędzy nimi oraz z odpowiednią ich modyfikacją.
Warto mieć na uwadze, że roszczenie dotyczące zwrotu kosztów zabezpieczeń powstaje już w momencie kiedy szkody górnicze jeszcze się nie pojawiły, a jedynie istnieje potencjalna możliwość ich wystąpienia. Roszczenie takie ma zatem charakter prewencyjny i nie można stosować odpowiednio 5 letniego termin przedawnienia, gdyż termin ten dotyczy szkód górniczych, które już powstały na nieruchomości.
Powyższe zagadnienie zostało wyjaśnione przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 marca 2014 r., o sygn. akt V CSK 280/13, w którym stwierdzono, że roszczenie o zwrot kosztów zabezpieczeń, dochodzonych na podstawie przepisów ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, zarówno pochodzącej z 2011 r., jak i poprzednio obowiązującej, przedawnia się w terminach określonych w art. 4421 k.c. tzn. terminie trzyletnim.
Art. 4421 § 1 k.c.
Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Sąd Najwyższy zatem ustalił, że skoro przepisy dotyczące naprawienia szkód górniczych stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodą, to również roszczenie prewencyjne podlegają przedawnieniu w terminie określonym w art. 4421 k.c.
W bardzo podobnej sprawie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 17 grudnia 2017 r., sygn. akt V CSK 117/17, stwierdził, że z samej redakcji przepisu art. 4421 k.c. wynika, że nie może być on stosowany wprost do roszczeń prewencyjnych, roszczenie bowiem przysługuje dopóty, dopóki trwa stan zagrożenia szkodą. Oznacza to, że początek biegu przedawnienia roszczenia o zwrot kosztów zabezpieczeń wyznacza zatem inne zdarzenie niż dowiedzenie się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.
Zdarzenie wyznaczające początek terminu przedawnienia
Problematyka wyznaczenia konkretnego zdarzenia, które będzie wyznaczać początek biegu terminu przedawniania była wielokrotnie przedmiotem badań sądów powszechnych, których rozważania jednak nie były zgodne i sądy przyjmowały różne zdarzenia za początek biegu terminu przedawnienia.
Powyższa kwestia została rozstrzygnięta przez Sądu Najwyższy, który podkreślił, że dochodzone w sprawie roszczenia nie mają charakteru stricte prewencyjnego, są to bowiem roszczenia o zwrot nakładów, dlatego o terminie przedawnienia nie decyduje data częściowego czy końcowego odbioru robót, chociaż przeważnie z tymi zdarzeniami wiąże się doznany uszczerbek majątkowy w postaci nakładów poczynionych na zapobieżenie wystąpieniu szkody. Początek wymagalności roszczenia o zwrot nakładów nie można więc wiązać z częściowym czy końcowym odbiorem robót, jeżeli nastąpił on wcześniej niż uszczerbek majątkowy w postaci poniesionych nakładów. Z reguły nakłady poniesione są w związku z końcowym odbiorem, jednak nie można wykluczyć, że następuje to wcześniej.
Sąd Najwyższy wskazał, że początek biegu przedawnienia roszczenia o zwrot kosztów robót zabezpieczających należy wiązać z doznaniem uszczerbku majątkowego w postaci nakładów poczynionych na zapobieżenie wystąpieniu szkody, a zatem istotne jest kiedy osoba ubiegająca się o zwrot kosztów faktycznie zapłaciła za wykonanie robót zabezpieczających.
Ostatecznie w wyniku przekazania przez Sąd Najwyższy sprawy do ponownego rozpoznania Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 22.05.2018 r., I ACa 128/18, ustalił, że początek biegu przedawnienia roszczenia z tytułu zwrotu kosztów zabezpieczeń winna wyznaczać data dokonania ostatniej płatności na rzecz wykonawcy prac zabezpieczających i końcowego ich rozliczenia.
W przypadku natomiast, gdy koszty za dokonanie zabezpieczeń przed szkodami górniczymi zostały zapłacone jeszcze przed ich wykonaniem, to 3 letni termin przedawnienia powinien być liczony od momentu zakończenia wykonywania zabezpieczeń.
Warto zwrócić pamiętać o tym, że jeśli termin przedawnienia trwa co najmniej 2 lata, to mija on w ostatni dzień roku kalendarzowego, a nie w momencie upływu dokładnie tego okresu.
Dodaj komentarz